Theo các chuyên gia, tỷ lệ trục lợi bảo hiểm càng cao thì hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm càng thấp. Nếu muốn đủ tiền bồi thường thì doanh nghiệp bảo hiểm phải tăng phí bảo hiểm, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người tham gia bảo hiểm. Hậu quả lâu dài làm người tham gia bảo hiểm mất lòng tin vào doanh nghiệp bảo hiểm và một số chính sách bảo hiểm lớn của nhà nước như: Bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, bảo hiểm cháy nổ bắt buộc, bảo hiểm nông nghiệp, bảo hiểm khai thác hải sản…, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường.

Nguyên nhân của hành vi gian lận bảo hiểm chủ yếu rơi vào vấn đề nhận thức, tâm lý, thói quen, ở mức độ tinh vi thì có sự cấu kết giữa các bên, do thiếu thông tin hệ thống giao dịch toàn thị trường để đối chiếu, giám sát hoặc lợi dụng những quy định đặc thù ngành, sơ hở trong hợp đồng bảo hiểm để trục lợi.

Hiện nay, người mua bảo hiểm gần như chủ động trong các khâu từ khai báo, cung cấp thông tin bảo hiểm đến “làm chủ” đối tượng bảo hiểm. Đây là cơ hội để bên mua bảo hiểm có thể khai thác một số khía cạnh thương mại và kỹ thuật của quan hệ bảo hiểm.

Trước tình hình hành vi gian lận trong kinh doanh bảo hiểm ngày càng tinh vi và có xu hướng gia tăng thì việc đưa ra một chế tài có sức răn đe hơn là rất cần thiết. Dó đó, lần đầu tiên trong Bộ luật Hình sự 2015 của Việt Nam đã hình sự hóa tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm. Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm được quy định, hướng dẫn tại Điều 213 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27 tháng 11 năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Theo đó, hành vi trục lợi bảo hiểm nếu đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì cơ quan thi hành pháp luật sẽ truy tố với tội danh "gian lận bảo hiểm" hay "lừa đảo chiếm đoạt tài sản’’. Người có hành vi trục lợi bảo hiểm từ 20 triệu đồng trở lên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, và mức hình phạt cao nhất lên đến 7 năm tù.

Giới chuyên môn đánh giá đây là những quy định cần thiết, tạo cơ sở pháp lý, công cụ hữu hiệu nhằm phát triển thị trường bảo hiểm. Tuy nhiên, cần thực thi cũng như giám sát việc thực thi quy định pháp luật tốt, nếu không hiệu quả thực tế sẽ thấp và không thể răn đe các đối tượng có ý định trục lợi bảo hiểm.

T.L