Hợp đồng bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới là một thỏa thuận giữa người mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm trên cơ sở quy định của pháp luật về nội dung, quyền lợi, trách nhiệm của các bên. Người mua bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự là người chủ phương tiện, còn doanh nghiệp bảo hiểm được hiểu là doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định pháp luật để kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm. Như vậy chúng ta chỉ thấy mối tương quan qua lại giữa bên mua và bên bán có quyền, lợi ích và trách nhiệm liên quan tới nhau.

Tuy nhiên theo quy định tại Nghị định 03/2021/NĐ-CP ngày 15 tháng 01 năm 2021 về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm đóng góp Quỹ bảo hiểm xe cơ giới:

Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm trích tối đa 1% tổng số phí bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới thực tế thu được của các hợp đồng bảo hiểm gốc trong năm Tài chính trước liền kề để đóng vào Quỹ bảo hiểm xe cơ giới.

Trước ngày 30 tháng 4 hàng năm, Bộ Tài chính thông báo tỷ lệ đóng góp vào Quỹ bảo hiểm xe cơ giới trên cơ sở đề nghị của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam.

Doanh nghiệp bảo hiểm triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới thực hiện đóng góp vào tài khoản của Quỹ bảo hiểm xe cơ giới trước ngày 30 tháng 6 hàng năm: nộp 50% tổng số tiền theo quy định, trước ngày 31 tháng 12 hàng năm: nộp số tiền còn lại theo quy định.

Vậy Quỹ bảo hiểm xe cơ giới có vai trò gì, hoạt động như thế nào mà các doanh nghiệp bảo hiểm phải có trách nhiệm đóng hàng năm?

Quỹ Bảo hiểm xe cơ giới là Quỹ được thành lập để thực hiện các hoạt động chi hỗ trợ nhân đạo; công tác đề phòng, hạn chế tổn thất, tai nạn giao thông đường bộ; tuyên truyền, giáo dục về an toàn giao thông đường bộ, chế độ bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới và các hoạt động liên quan nhằm góp phần bảo vệ lợi ích công cộng và đảm bảo an toàn xã hội. Quỹ do các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đóng góp, được quản lý tập trung tại Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, có tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại và được sử dụng con dấu của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam.

Quỹ bảo hiểm xe cơ giới được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau: nguồn đóng góp của các doanh nghiệp bảo hiểm được phép triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; thu từ lãi tiền gửi; số dư Quỹ bảo hiểm xe cơ giới năm trước được chuyển sang năm sau sử dụng; các nguồn tài trợ, hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân và các khoản thu hợp pháp khác.

Hội đồng Quản lý Quỹ bao gồm: Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ là Chủ tịch Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam; các thành viên gồm có đại diện Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm - Bộ Tài chính; đại diện Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an; Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam; Tổng Giám đốc hoặc Phó Tổng Giám đốc của ít nhất 3 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ được phép triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, có thị phần lớn nhất về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.

Hội đồng Quản lý Quỹ chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc quản lý, điều hành Quỹ. Hội đồng Quản lý Quỹ có trách nhiệm ban hành Quy chế làm việc của Hội đồng quản lý Quỹ, Ban điều hành Quỹ, Ban kiểm soát Quỹ; ban hành các quy định cụ thể về quản lý và sử dụng Quỹ; phê duyệt dự toán và quyết toán của Quỹ; ra Quyết định thành lập Ban điều hành Quỹ và Ban kiểm soát Quỹ; báo cáo Bộ Tài chính dự toán, quyết toán Quỹ đã được phê duyệt.

Ban điều hành Quỹ bao gồm: Trưởng Ban điều hành Quỹ là Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam; các thành viên gồm có đại diện của ít nhất 3 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ được phép triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, có thị phần lớn nhất về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.

Ban điều hành Quỹ chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước Hội đồng quản lý Quỹ trong việc quản lý, sử dụng, thanh toán và quyết toán Quỹ. Ban điều hành Quỹ có trách nhiệm chấp hành các quy định về quản lý, sử dụng Quỹ đúng kế hoạch được Hội đồng quản lý Quỹ phê duyệt, theo đúng quy định tại Thông tư này, không được sử dụng Quỹ vào các hoạt động khác ngoài mục đích của Quỹ

Ban kiểm soát Quỹ bao gồm: Ít nhất 3 thành viên là đại diện của 3 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ được phép triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới. Trưởng Ban kiểm soát Quỹ do Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ bổ nhiệm trong số các thành viên của Ban kiểm soát. Các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thành viên tham gia Ban kiểm soát Quỹ phải độc lập với các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thành viên tham gia Ban điều hành Quỹ để đảm bảo đánh giá, phát hiện kịp thời các rủi ro có nguy cơ ảnh hưởng đến hiệu quả, nguyên tắc quản lý, sử dụng Quỹ bảo hiểm xe cơ giới.

Ban kiểm soát Quỹ có trách nhiệm giám sát hoạt động của Quỹ đảm bảo tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật và quy định tại Thông tư này; tổng hợp đánh giá, kiến nghị với Hội đồng quản lý Quỹ về tình hình tài chính của Quỹ hàng quý, năm; thực hiện kiểm tra đối với việc quản lý, sử dụng Quỹ theo yêu cầu của Hội đồng quản lý Quỹ.

Với sự phân công trách nhiệm, quy chế hoạt động rõ ràng, có sự kiểm tra, giám sát phối hợp giữa các Ban như vậy, Quỹ bảo hiểm xe cơ giới đã phát huy hiệu quả đặc biệt với mục đích nhân văn là công tác hỗ trợ nhân đạo trong các trường hợp không xác định được xe gây tai nạn, xe không tham gia bảo hiểm và các trường hợp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm. Đây thể hiện tinh thần nhân văn, tinh thần cộng đồng, cùng chia sẻ những gánh nặng về tinh thần cũng như vật chất đối với người bị nạn.

L.H