Cũng như nhiều quốc gia khác, Việt Nam đã và đang áp dụng chế độ bảo hiểm bắt buộc đối với xe cơ giới, bắt đầu từ năm 1988 dựa trên nhận thức rằng phương tiện cơ giới được xem là nguồn nguy hiểm cao, kể cả đối với xe máy khi đi với tốc độ cao.

Để bảo vệ quyền lợi của các nạn nhân trong các vụ tai nạn giao thông do xe cơ giới gây ra, các chính phủ đã ban hành chính sách bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự đối với chủ xe, trong đó có cả ô tô và xe máy, đảm bảo các chủ xe khi mua bảo hiểm sẽ được công ty bảo hiểm chi trả cho các hậu quả mà họ có thể gây ra cho bên thứ ba khi tham gia giao thông trên đường. Hiện nay chính sách bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự đối với chủ xe cơ giới được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng, bao gồm Mỹ, Nhật, Australia, Thái Lan…

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, bảo hiểm ô tô, xe máy cho dù là để bảo vệ cho bên thứ ba thì cũng chỉ nên là tự nguyện, để người dân có quyền lựa chọn tham gia hay không, vì suy cho cùng, nếu chẳng may gây ra tai nạn, họ sẽ chịu trách nhiệm bồi thường bằng tiền túi của mình. Ý kiến ngược lại là quan điểm này chưa quan tâm đến quyền, lợi ích hợp pháp của nạn nhân không may bị tai nạn giao thông.

Các vụ tai nạn giao thông xảy ra trong nhiều tình huống khác nhau. Người gây tai nạn cũng có thể bị thiệt mạng, hoặc không có khả năng tài chính để khắc phục những thiệt hại do họ gây ra. Nếu những vấn đề này không được giải quyết, người bị nạn không có nguồn tài chính để được hỗ trợ kịp thời, thì các vấn đề về công bằng, về an sinh xã hội cũng sẽ bị ảnh hưởng rất nghiêm trọng. Bởi vậy, bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự đối với chủ xe cơ giới được đặt ra là để bảo vệ quyền lợi của các nạn nhân trong các vụ tai nạn giao thông do xe cơ giới gây ra. Điều này thể hiện rất rõ ý nghĩa nhân đạo của chính sách, đảm bảo nguồn hỗ trợ đủ lớn và kịp thời cho các nạn nhân tai nạn giao thông do xe máy, giúp nhanh chóng khắc phục những tổn thất về người mà không phụ thuộc vào việc người chủ xe máy đó có khả năng chi trả hay không.

Giải thích về tỉ lệ bồi thường xe máy khá thấp, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cho rằng, lâu nay nhiều người vẫn có suy nghĩ việc đòi bồi thường bảo hiểm xe máy phức tạp nên mỗi khi có va chạm ngoài đường, không có thiệt hại đáng kể, các bên thường chọn phương án "tự thỏa thuận" cho nhanh. Còn khi có người bị thương phải đưa vào bệnh viện, trong lúc vội vã nhiều người cũng quên mất việc phải gọi cho bảo hiểm hoặc công an để ghi nhận lại hiện trường, dẫn đến việc hiện trường bị xóa bỏ khiến hồ sơ công tác giải quyết bồi thường rất khó khăn.

Tuy nhiên, Hiệp hội cũng lưu ý rằng, với sản phẩm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, việc so sánh giữa tổng số tiền bồi thường trên tổng doanh thu phí bảo hiểm rồi rút ra đánh giá rằng tỉ lệ này thấp là minh chứng của việc sản phẩm "không có nhiều giá trị thực tiễn" là chưa hợp lý và không toàn diện.

"Bản chất loại hình bảo hiểm bắt buộc này là nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của nạn nhân tai nạn giao thông do xe cơ giới gây ra, bao gồm cả xe máy, trong mọi trường hợp đều nhận được quyền lợi bồi thường từ công ty bảo hiểm. Tôi cho rằng giá trị thực tiễn, tính nhân văn văn và lợi ích xã hội của sản phẩm bảo hiểm bắt buộc này đã được thế giới thừa nhận và không có gì cần tranh luận thêm. Điều chúng ta cần bàn là những vướng mắc, khó khăn phát sinh trong quá trình thực thi chính sách cần tiếp tục được nhận diện, phản ánh, để có giải pháp tháo gỡ, cải tiến và hoàn thiện", vị đại diện của Hiệp hội khẳng định.

Xe cơ giới được xem là nguồn nguy hiểm cao, nên hiện nay chính sách bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự đối với chủ xe cơ giới được gần như tất cả các quốc gia trên thế giới đang áp dụng. Vì vậy, việc xây dựng và hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc; bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng là cần thiết nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất và minh bạch về bảo hiểm bắt buộc.

Đ.T